De Verenigingspil
De pil die verbindend werkt
De Verenigingspil FAQ
In eigen land kunnen we grijpen naar vergelijkbaar onderzoek van Statbel, het Belgische statistiekbureau, en de Koning Boudewijnstichting.
Statbel bevraagt driemaandelijks 5.000 Belgen tussen 16 en 74 jaar over hun persoonlijk welbevinden en levensomstandigheden. In het tweede kwartaal van 2023 voelde 23% van de Belgen zich soms en 7% van de Belgen vaak eenzaam. 1 De meest kwetsbare groepen zijn vijftigplussers, alleenstaanden en langdurig zieken. Bij hen liggen de eenzaamheidscijfers het hoogst.
De Koning Boudewijnstichting deed een onderzoek naar de wijze waarop 60-plussers tegen het leven en de toekomst aankijken? Wat zijn hun wensen, ervaringen, verwachtingen en behoeften? Ze bevroeg een representatieve steekproef van ruim 2.000 niet-hulpbehoevende 60- tot 84-jarigen in België, in de periode van de laatste week van september tot de eerste week van november 2020. De resultaten kunnen worden vergeleken met die van eenzelfde bevraging die in 2017 voor het eerst werd uitgevoerd. 24% van de 75- tot 79-jarigen voelt zich meerdere keren per week tot zelfs dagelijks eenzaam. Bij de 80- tot 84-jarigen is dat zelfs 29%. 2 De conclusie van de Koning Boudewijnstichting was dan ook duidelijk: we moeten zeer alert zijn voor de toenemende eenzaamheid bij een vrij grote groep.
Ik kwam bij een studie van CM (Christelijke Mutualiteit) terecht die de uitgaven voor geneesmiddelen van de Belgische bevolking analyseerde. In dat artikel (CM-Informatie 271) las ik dat een kleine 1,2 miljoen Belgen antidepressiva nemen. Ook interessant is de jaarlijkse uitgave van het RIZIV die naar de terugbetaling van antidepressiva gaat. Maar liefst meer dan 88 miljoen euro betaalt het RIZIV jaarlijks terug.
1,2 miljoen mensen in ons land nemen anti-depressiva. In vergelijking met 10 jaar geleden is dat een stijging van 7% (Bron: De Morgen dd 12 mei 2022). 12% van de bevolking meldde het gebruik van slaappillen of kalmerende middelen. Aantallen waar ik toch even stil van word.
En voor alle duidelijkheid. Ik be- en ver-oordeel hier niemand die een pil neemt. Ik ben ervan overtuigd dat anti-depressiva en sedativa voor sommige mensen in bepaalde omstandigheden een oplossing kunnen zijn. Maar ik ben er nog meer van overtuigd dat we kritisch moeten blijven over ons pillengebruik, en ons de vraag moeten stellen of er geen andere en betere alternatieven zijn.
(1) Nieuwe enquête brengt eenzaamheid, geluksgevoel en tevredenheid van de Belgen in kaart | Statbel (fgov.be)
(2) Cijfers uit het onderzoek van de Koning Boudewijnstichting uit 2020, zie: www.kbs-frb.be
Toen we ons idee van De Verengingspil uitwerkten, kwamen we inderdaad tot de vaststelling dat er in het buitenland, en recentelijk in eigen land, interessante alternatieven zijn. Zo schrijven ze in Canada en het Verenigd Koninkrijk al een paar jaren op doktersvoorschrift natuur- en museumbezoek voor. 3 Geïnspireerd door die praktijken heeft de Brusselse schepen voor Cultuur en Toerisme, Delphine Houba (PS) in Brussel een proefproject opgestart om een dosis kunst per dag of museumbezoek voor te schrijven.
‘Het is aangetoond dat kunst goed kan zijn voor de mentale en fysieke gezondheid’, zei Delphine Houba aan de krant L’Echo. 4 De Brusselse schepen haalt haar inspiratie in de Canadese provincie Québec, waar museumbezoeken op doktersvoorschrift al in 2018 werden ingevoerd door het Musée des Beaux-Arts van Montréal en de orde van artsen. Daarbij mogen dokters jaarlijks tot vijftig voorschriften afleveren aan patiënten van wie ze oordelen dat zij er vooruitgang mee kunnen boeken.
Enkele Belgische psychiaters zijn begonnen met het voorschrijven van een dosis kunst per dag aan mensen die kampen met depressieve gevoelens, angsten, stemmingsstoornissen of burn-out. Patiënten krijgen gratis toegang tot musea in Brussel, zoals het Museum van de stad Brussel, het Stadsmuseum, het Mode & Kant Museum of het museum gewijd aan de kostuums van Manneken Pis. “It’s just one extra tool that could help people get out of the house: to resocialise, reconnect with society.” 5 zei Dokter Johan Newell, een psychiater het Brugmann Universitair Ziekenhuis, die deelneemt aan het pilootproject in Brussel.
“Mensen die beslissen om naar een [museum,] concert of theater te gaan, moeten actie ondernemen en zich verplaatsen, waardoor de sedentaire levensstijl wordt doorbroken en een zachte lichaamsbeweging wordt aangemoedigd. Die activiteit werkt op zich al beschermend tegen mogelijke depressies, maar bovendien is er ook sprake van een grote betrokkenheid en een verminderd sociaal isolement en eenzaamheid” 6 , aldus onderzoeksleider Daisy Fancourt, klinisch psychologe aan het University College London. Zij onderzocht 2.000 mannen en vrouwen tijdens een 10-jaar durend onderzoek, en kwam tot ongelooflijke effecten van culturele participatie. Het onderzoek toonde aan dat de kans op depressie met 32% verminderde door geregeld naar culturele activiteiten te gaan. En als ze minstens een keer per maand gingen, dan verminderde het risico met 48%. (7)
(3) 9789289054553-eng.pdf (who.int), p. 22.
(4) Brussel plant museumbezoek op voorschrift | De Standaard
(5) The Guardian – https://lnkd.in/eeJgw-_r
(6) Museum en bioscoop zijn wapens tegen depressie - Business AM
(7) Head to the Movies, Museums to Keep Depression at Bay - Consumer Health News | HealthDay en Cultural engagement
Culturele participatie en (de grotere kans op) sociale contacten maken ons gelukkiger. Intussen bestaat hierrond heel veel onderzoek en bewijs, waarbij vaak verwezen wordt naar de blauwe zones, 8 of naar de Harvardstudie van Robert Waldinger en Marc Schulz die al meer dan 84 jaar dezelfde mensen volgen (Waldinger & Schulz, 2023). Hierbij werden duizenden vragen aan deze mensen gesteld en werden er honderden metingen bij deze mensen gedaan om uit te zoeken wat mensen werkelijk gezond en gelukkig houdt. En tot wat velen denken, is dat niet het hebben van een goede carrière, of lichaamsbeweging of een gezond dieet. Dat is ook belangrijk, alsook het hebben van een doel in je leven, en een plaats in de maatschappij, maar een ding dat een grote en blijvende invloed heeft zijn goede relaties. De onderzoekers concluderen dan ook dat als je die ene keuze gaat maken, die ene beslissing waarmee de kans op een gezond en gelukkig leven het grootst is, dan moet je volgens de wetenschap warme relaties cultiveren. En niet zomaar contacten. Concrete contacten, zoals Alain Mahjoub in zijn boek met de veelzeggende titel “Jij bent, dus ik ben. Het goede leven begint bij verbondenheid” beklemtoont. Concrete contacten die je vindt in een van de 49 socio-culturele volwassenverenigingen, waaronder Neos vzw een van is. Het hoeft niet te verwonderen dat Neos en de andere socio-culturele volwassenverenigingen al veelvuldig ingezet en voorgeschreven worden. Het stimuleert alleen maar om die praktijk uit te vergroten en te cultiveren met een pil als alternatief voor de huidige geneesmiddelen. De Verenigingspil was geboren.
Het zaadje voor De Verenigingspil® werd al geplant in 2021. De erevoorzitter van Neos vzw, Chris De Saveur, had toen in de krant gelezen dat er veel geld naar geneesmiddelen zoals antidepressiva ging. ‘Het gevoel dat we bij al die Neos-clubs aan onze leden geven: dat zouden we in een pilletje moeten kunnen steken’, vond hij. Een fantastisch alternatief om psychische problemen tegen te gaan, die Neos-pil. Maar Neos vzw wilden het breder trekken en meer draagvlak creëren. Daarom is Neos vzw twee jaar lang in dialoog gegaan met tientallen collega-verenigingen en beroepsorganisaties. Met succes: 38 onder hen hebben het idee van De Verenigingspil onderschreven. Het ‘medicijn’ is intussen ontworpen en geproduceerd. Neos vzw kreeg het zelfs voor elkaar om De Verenigingspil in te schrijven in het BOIP-merkenregister, waardoor het ®-teken gebruikt kan worden.